الفباي زبان تركي آذربايجاني:

آ  ا عا                                       A a         مثل كلمه ي آغاج ağac : درخت

اَ   َ (فتحه)، ه ـه، عَـ                     Ə ə          مثل كلمه ي ال əl : دست

اُو  و، عُـ                                    O o         مثل كلمه ي اُتاق otaq : اتاق

او  و، عو                                   U u          مثل كلمه ي اوشاق uşaq : كودك

او  و، عو                                   Ü ü          تلفظ در كلمه گوموشو gümüşu : نقره‌اي

اؤ  ؤ                                        Ö ö          تلفظ در كلمه گؤز göz : چشم

ائـ   ئـ  ئ، عِـ (كسره)                   E e          مثل كلمه ي ائل el : مردم

بـ  ب                                        B b

پـ  پ                                        P p

تـ  ت،  ط                                   T t

جـ  ج                                       C c          تلفظ در كلمه جان can : جان

چـ  چ                                       Ç ç          تلفظ در كلمه چاي çay : رود، چاي

هـ  ـهـ  ، حـ  ح                          H h

خـ  خ                                       X x

د  ـد                                       D d

ر ـر                                          R r

ز ـز، ضـ  ض، ظ                           Z z

ژ                                             J j

سـ  س، صـ  ص، ثـ  ث                  S s

شـ ش                                      Ş ş

غـ  ـغـ  ـغ  غ                             Ğ ğ

فـ  ف                                       F f

قـ  ق                                      Q q          تلفظ در كلمه قيزيلي qızılı : طلايي

كـ  ك                                      K k

گـ  گ                                      G g

لـ  ل                                         L l

مـ  م                                      M m

نـ  ن                                       N n

و                                            V v

ايـ  يـ  ي                                    I ı          تلفظ در كلمه ساري sarı : زرد

يـ  ي                                      Y y    فقط صداي “ي” مي دهد در كلمه ي ” يار” (صداي “اي” نمي دهد مثل “ايران” )

ايـ  يـ  ي                                     İ i   فقط صداي “اي” مي دهد در كلمه ي ” ايران” (صداي “ي” نمي دهد مثل “يار” )

به جز حروفي كه تلفظ آنها در جلوي آن قرار دارد، تلفظ بقيه حروف مشابه زبان فارسي مي باشد.

نكته مهم: واج “اي” كه مشابه آن در فارسي هم هست و همان طور تلفظ مي شود، در خط لاتين ِ نوشتار ِ تركي آذري، در هر دو صورت ِ حرف بزرگ و حرف كوچك، نقطه دارد: İ i

و حرف “اي” ِ كوتاه  كه معادل فارسي ندارد، نه در حرف بزرگ و نه در حرف كوچك نقطه ندارد: I ı

سوال: آيا تركي آذربايجاني، مثل فارسي  واج /ق/ دارد؟

جواب: بله. تركي آذربايجاني واج /ق/ دارد، اما در نوشتار به صورت “غ” نوشته مي شود. مانند: “آغلادي” به معناي گريه كرد، كه “غ” ِ  آن مانند واج /ق/ فارسي تلفظ مي شود.

اما اكثر كلماتي كه بين فارسي و تركي آذربايجاني مشترك مي باشند و نوشتار فارسي آنها با “ق” است ( مانند كلمه “اقتصاد” ) ، در تركي حرفي بين “ق” و “گ” تلفظ مي شود كه مثال صوتي و نوشتاري آن در بالا ذكر شد.